Οι έφηβοι σήμερα ξεκινούν τη σεξουαλική ζωή τους σε όλο και νεαρότερη ηλικία. Ο μιμητισμός, η μόδα και το lifestyle, τα χιλιάδες σεξουαλικά ερεθίσματα και παραπλανητικές πληροφορίες, κυρίως μέσω του διαδικτύου, προκαλούν τους εφήβους να ξεκινήσουν σε όλο και μικρότερη ηλικία τη σεξουαλική δραστηριότητά τους.
Σε συνδυασμό με την απουσία οργανωμένων προγραμμάτων πληροφόρησης και σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης των νέων, τα ποσοστά ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης είναι υψηλά και υπάρχει άμεση ανάγκη για σωστή και αποτελεσματική αντισύλληψη. Περίπου 1 στις 10 έφηβες που ζουν σε ανεπτυγμένα κράτη θα έχουν τουλάχιστον μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, καθώς ένα τεράστιο ποσοστό δεν χρησιμοποίει σωστά ή δεν χρησιμοποιεί καθόλου αντισύλληψη.
Μέθοδοι αντισύλληψης
Οι αντισυλληπτικές μέθοδοι που υπάρχουν σήμερα χωρίζονται σε 3 βασικές κατηγορίες:
• φυσικές μέθοδοι,
• ορμονική αντισύλληψη και
• μέθοδοι φραγμού.
Φυσικές μέθοδοι αντισύλληψης
Οι φυσικές μέθοδοι αντισύλληψης, όπως η διακεκομμένη συνουσία (εκσπερμάτιση εκτός κόλπου), ο υπολογισμός των γόνιμων ημερών και άλλες, έχουν το βασικό πλεονέκτημα ότι είναι απόλυτα φυσικές, χωρίς παρενέργειες και χωρίς κόστος. Όμως είναι αρκετά αναξιόπιστες με πολύ χαμηλά ποσοστά επιτυχίας, καθώς υπάρχουν πολλές φορές λάθος υπολογισμοί, ασταθής κύκλος και απελευθέρωση σπερματοζωαρίων με τα προσπερματικά υγρά. Για το λόγο αυτό και οι φυσικές μέθοδοι θεωρούνται ως ανεπαρκής επιλογή.
Ορμονική αντισύλληψη
Η ορμονική αντισύλληψη, είναι μια ομάδα αντισυλληπτικών μεθόδων που στηρίζεται κυρίως στην «κατάργηση» των γόνιμων ημερών της γυναίκας και συνεπώς στην αποφυγή εγκυμοσύνης. Είναι πλήρως αναστρέψιμη και η γυναίκα έχει την ικανότητα να μείνει έγκυος όταν το αποφασίσει, απλά διακόπτοντας τη χρήση της μεθόδου. Δυστυχώς όμως ο φόβος των γυναικών απέναντι στη χρήση αυτών των μεθόδων έχει περιορίσει αρκετά τη διάδοση τους, καθώς πολλές φορές υπάρχει παραπληροφόρηση και εκφοβισμός. Η ορμονική αντισύλληψη περιλαμβάνει κυρίως το αντισυλληπτικό χάπι. Άλλες ορμονικές μέθοδοι είναι η ενέσιμη μορφή, τα εμφυτεύματα, τα διαδερμικά αυτοκόλλητα και ο κολπικός δακτύλιος.
Αντισυλληπτικό χάπι
Το αντισυλληπτικό χάπι είναι η πιο γνωστή και πολυχρησιμοποιημένη ορμονική αντισύλληψη, καθώς πρωτοεμφανίστηκε πριν από πολλές δεκαετίες. Η ασφάλεια του αντισυλληπτικού χαπιού έχει αποδειχθεί καθώς θεωρείται ένα από τα πιο πολυχρησιμοποιημένα φάρμακα, που έχει ληφθεί από εκατομμύρια γυναίκες εδώ και δεκαετίες. Φυσικά υπάρχουν κανόνες σχετικά με το ποιες γυναίκες μπορούν να το χρησιμοποιήσουν. Το αντισυλληπτικό πρέπει να λαμβάνεται μόνο μετά από εξέταση από γυναικολόγο που θα διερευνήσει αν υπάρχει πρόβλημα υγείας που να κρύβει κίνδυνο για τη γυναίκα από τη χρήση του χαπιού.
Αν και θεωρητικά έχει χαμηλό ποσοστό αποτυχίας, η λάθος χρήση ανεβάζει το ποσοστό αποτυχίας σε πάνω από 3% περίπου. Ειδικότερα για τις έφηβες τα ποσοστά αποτυχίας είναι ακόμα πιο υψηλά, καθώς η χρήση του χαπιού γίνεται πολύ πιο συχνά με λάθος τρόπο.
Σημαντικότατο είναι και το γεγονός ότι τα αντισυλληπτικά χάπια, εκτός από την αντισυλληπτική προστασία, έχουν πολλές ακόμα ευεργετικές δράσεις, όπως:
• μειώνουν δραστικά τους πόνους της περιόδου
• μειώνουν την ποσότητα του αίματος κατά την έμμηνο ρύση
• βελτιώνουν την ακμή και την αυξημένη τριχοφυΐα
• μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κύστεων στην ωοθήκη
και αρκετές άλλες θετικές δράσεις, όπως φαίνεται μέσα από επιστημονικές μελέτες. Για αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για διάφορους άλλους λόγους, μετά από σύσταση του γυναικολόγου, αποτελώντας ένα χρήσιμο θεραπευτικό φάρμακο.
Μέθοδοι φραγμού για αντισύλληψη
Η τρίτη κατηγορία αντισύλληψης είναι οι μέθοδοι φραγμού με κυριότερο εκπρόσωπο το ανδρικό προφυλακτικό. Παράλληλα με τη χρήση ορμονικής αντισύλληψης, ο γυναικολόγος μπορεί να προτείνει και την ταυτόχρονη χρήση του ανδρικού προφυλακτικού για την προστασία και από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Παθήσεις όπως ο έρπητας γεννητικών οργάνων, τα κονδυλώματα, ο ιός του AIDS, η ηπατίτιδα και πολλά άλλα μπορούν να προληφθούν σε ένα ικανοποιητικό ποσοστό με την τακτική χρήση του προφυλακτικού σε κάθε επαφή και για όλη τη διάρκεια της επαφής.
Όμως το προφυλακτικό από μόνο του έχει περίπου 10πλασιο ποσοστό αποτυχίας στην εφηβεία και για αυτό θεωρείται ότι δεν είναι από μόνο του αξιόπιστη αντισυλληπτική μέθοδος. Έτσι, εκτός από το προφυλακτικό είναι απαραίτητη η χρήση και κάποιας άλλης ορμονικής αντισυλληπτικής μεθόδου. Ο συνδυασμός των δυο μεθόδων είναι η καλύτερη μέθοδος ταυτόχρονης προστασίας από ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.
Τα τελευταία χρόνια έχει κερδίσει έδαφος και η χρήση του ενδομήτριου σπιράλ. Τα αποτελέσματα από επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι το σπιράλ έχει ένα εξαιρετικά καλό ποσοστό επιτυχίας, χωρίς ορμονικές παρενέργειες και φυσικά χωρίς την υποχρέωση για ανελλιπή λήψη του χαπιού καθημερινά. Μάλιστα το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων Γυναικολόγων συστήνει το σπιράλ ως την καλύτερη μέθοδο αντισύλληψης ακόμα και για τις έφηβες. Θα πρέπει βέβαια να λάβουμε ισχυρά υπόψη ότι η χρήση μιας τέτοιας μεθόδου μπορεί να αποτρέπει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη αλλά δεν προφυλάσσει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Αυτός ο κίνδυνος πρέπει να απασχολεί ιδιαίτερα τις γυναίκες και τους άνδρες νεαρής ηλικίας που έχει διαπιστωθεί ότι κάνουν πολύ συχνά αλλαγή ερωτικών συντρόφων, οι οποίοι μάλιστα είναι άγνωστου και ανέλεγκτου ερωτικού ιστορικού.
Ενημέρωση από Ειδικό Γυναικολόγο για τις έφηβες
Η ενημέρωση που μπορεί να προσφέρει ο γυναικολόγος σε θέματα αντισύλληψης, αποφυγής ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και προστασίας έναντι των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων (ΣΜΝ) είναι κρίσιμη και ουσιαστική για την υγεία της γυναίκας. Ειδικά για τις έφηβες η ενημέρωση από τον Ειδικό Γυναικολόγο Εφήβων (παιδογυναικολόγος) είναι απαραίτητη και σημαντική καθώς στα πρώτα της «σεξουαλικά» βήματα, όποτε κι αν αυτά συμβούν, πρέπει η έφηβη και νεαρή γυναίκα να είναι σωστά και πλήρως ενημερωμένη από τα ορθά, επιστημονικά χείλη του ειδικού γυναικολόγου, έτσι ώστε να προστατεύσει την υγεία της και την αναπαραγωγική της ικανότητα. Η «ενημέρωση» σε αυτά τα θέματα από άλλα κανάλια (διαδίκτυο, τηλεόραση, «φίλες», κλπ) είναι προβληματική, αμφίβολη και επίφοβη.
Σήμερα, διαθέτουμε αρκετές εναλλακτικές λύσεις για σωστή αντισύλληψη. Κάθε μέθοδος έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Έτσι, ο γυναικολόγος ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της κάθε γυναίκας ξεχωριστά, μπορεί να βρει ποια μέθοδος ταιριάζει καλύτερα στις προσωπικές ανάγκες της και να της δώσει την καλύτερη λύση. Με αυτόν τον τρόπο, η γυναίκα θα μπορεί να απολαμβάνει την ερωτική ζωή της χωρίς άγχος και χωρίς το φόβο μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, μέχρι η ίδια να αποφασίσει ότι θέλει να κάνει τα παιδιά της.